در طول پنج سال گذشته، مردم سراسر جهان به‌طور چشم‌گیری به‌سمت بهبود سلامتی و تندرستی خود روی آورده‌اند. این مسئله در دوران همه‌گیری کرونا از اهمیت بیشتری برخوردار شده و تقاضای گردشگری تندرستی در این دوره با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو شده است. در این دوره بسیاری از مشاغل و برندهای گردشگری از این فرصت استفاده کرده و پکیج‌های سلامتی جذابی را در مقاصد خاص و مکان‌های تفریحی به مسافران ارائه کرده‌اند. در این مطلب همراه دی دی سفر باشید تا علاوه بر تعریف گردشگری تندرستی، به اهمیت این شاخه‌ در صنعت گردشگری بپردازیم.

گردشگری تندرستی چیست؟

«گردشگری تندرستی»، به هرگونه اقدامی گفته می‌شود که به‌منظور رفاه جسمی یا روانی افراد انجام شود. «موسسه سلامت جهانی» (Global Wellness Institute)، گردشگری سلامتی یا گردشگری تندرستی را سفرهایی می‌داند که به‌دنبال حفظ یا افزایش رفاه شخصی فرد (جسمانی یا روحی) هستند. بنابراین می‌توان گفت که گردشگری تندرستی، سفر را به فرصتی برای حفظ و بهبود سلامت افراد تبدیل می‌کند.

گردشگری سلامتی نقطه‌ی اتصال دو صنعت بزرگ و رو‌به‌رشد است؛ صنعت گردشگری و صنعت تندرستی. مفهوم سلامتی و پیشگیری از بیماری‌ها یکی از مهم‌ترین دلایل تصمیم‌گیری‌های مختلف مصرف‌کنندگان برای انجام سفرهای تندرستی است. در همین راستا افراد تمایل دارند که در صورت دور‌بودن از خانه، شیوه زندگی سالم خود را ادامه دهند.

گردشگری تندرستی، گردشگری پزشکی نیست!

گردشگری تندرستی اغلب با گردشگری پزشکی اشتباه گرفته می‌شود. این اشتباه نه‌تنها توسط مصرف‌کنندگان بلکه گاه در بازاریابی مقاصد نیز رخ می‌دهد.

«گردشگری سلامت» یا «گردشگری پزشکی» شامل بسیاری از خدمات و فعالیت‌های درمانی و سلامتی، از جراحی قلب باز و درمان‌های دندانپزشکی گرفته تا اسپا و تمرینات یوگا در مقاصد است و همین امر سبب تشابه و در نهایت سرددرگمی می‌شود؛ اما در واقع، این دو بخش عمدتا در حوزه‌های جداگانه کار کرده و نیازهای مختلفی از مصرف‌کننده را برآورده می‌کنند.

یک راه بسیار مناسب برای درک تفاوت گردشگری پزشکی و تندرستی نگاه دقیق به دلایل سفر مسافران است.

به‌عنوان مثال گردشگری پزشکی سفرکردن برای درمان مقرون‌به‌صرفه و باکیفیت، آسیب و بیماری است که از آن‌ها می‌توان به عمل جراحی یا درمان دندانپزشکی و… اشاره کرد. اما گردشگری تندرستی شامل اقدامات پیشگیرانه‌ای است که برای ایجاد یک سبک زندگی سالم، کاهش استرس، جلوگیری از بیماری‌ها و افزایش رفاه افراد انجام می‌شود. به‌طور کلی میان گردشگری پزشکی و گردشگری تندرستی شباهت‌هایی وجود دارد، اما بازدیدکنندگان‌، فعالیت‌ها، خدمات، مشاغل و مقررات مربوط به این دو بسیار متفاوت است.

مسافران گردشگری تندرستی چه کسانی هستند؟

یک باور نادرست و بسیار رایج وجود دارد که گردشگران تندرستی را به گروه کوچکی از ثروتمندان یا افراد خاصی محدود می‌کند که در حین سفرهای تفریحی خود از اسپای موجود در مقاصد، ریزورت‌های درمانی یا یوگا و مدیتیشن استفاده می‌کنند. در حقیقت، گردشگران تندرستی گروه وسیع‌تر و متنوع‌تری از مصرف‌کنندگان با انگیزه‌ها‌، علایق و ارزش‌های فراوانی را تشکیل می‌دهند.

درواقع گردشگران تندرستی به دو گروه تقسیم می‌شوند:

گروه اول: مسافرانی که انتخاب سفر یا مقصد آن‌ها در درجه اول بر اساس مسائل مربوط به سلامتی انجام می‌شود.

گروه دوم: مسافرانی که در حین سفرهای تفریحی یا کاری خود به‌دنبال حفظ سلامتی در سفر یا انجام فعالیت‌های مربوط به سلامتی هستند.

تجربه نشان داده است که با گذشت زمان، برخی از گردشگران تندرستی گروه دوم تصمیم می‌گیرند مانند گردشگران گروه اول تنها با هدف سلامتی و تندرستی سفر کنند، چراکه به مرور علاقه و تجربه آن‌ها در زمینه سلامتی افزایش می‌یابد. به‌عنوان مثال، فردی که در طول سفر تفریحی خود از یک چشمه آب گرم روزانه استفاده می‌کند (سفرهای تندرستی گروه دوم) بعدها می‌تواند برای گذراندن آخر هفته در یک چشمه آب گرم (سفرهای تندرستی گروه اول) برنامه‌ریزی کند.

مقاصد گردشگری تندرستی

مانند سایر شاخه‌های گردشگری، مقاصد گردشگری تندرستی نیز از تنوع بسیاری برخودار است و هر کدام ویژگی منحصر‌به‌فردی را به گردشگران ارائه می‌دهند. هر مقصد دارای ویژگی‌های متمایزی در رابطه با سلامتی است که متناسب با فرهنگ بومی، جاذبه‌های طبیعی، غذاها و… متفاوت است.

برخی از مسافران ممکن است به ماساژ عمومی، کلاس ورزش یا اسموتی راضی باشند، اما برخی مسافران، به‌ویژه مسافران نسل «هزاره» (millennial) به چیزی متفاوت‌ و منحصربه‌فرد نسبت به سایر مکان‌ها علاقه نشان می‌دهند. این تجربیات منحصر‌به‌فرد و معتبر معمولا بر اساس شیوه‌های درمانی بومی هر مقصد طبقه‌بندی می‌شوند. برخی از این تجربیات عبارت‌اند از سنت‌های باستانی و معنوی، گیاهان و جنگل‌های بومی، گل‌و‌لای مخصوص، مواد معدنی و آب، مواد غذایی محلی و سنت‌های آشپزی، تاریخ و فرهنگ و غیره.

معروف‌ترین مقاصد گردشگری تندرستی سال ۲۰۲۱

در دوران کرونا، گردشگری تندرستی بیش از هر زمان دیگر با استقبال مصرف‌کنندگان روبه‌رو شد. بسیاری از مصرف‌کنندگان برای از بین‌بردن اضطراب و سردرگمی‌های روزهای قرنطینه، به‌سمت فعالیت‌های موثر در سلامتی روی آوردند. برخی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری تندرستی در سال ۲۰۲۱ عبارت‌اند از:

• ایسلند برای اسپا
• هند برای درمان‌های آیورودا
• بالی برای تمرین‌های یوگا
• سریلانکا برای یوگا، مدیتیشن و ماساژهای سنتی
• کاستاریکا برای پیاده‌روی در طبیعت و جنگل‌های بارانی

مزایای گردشگری تندرستی برای مشاغل گردشگری و سایر ذی‌نفعان

درآمد حاصل از گردشگری تندرستی تنها محدود به مشاغل معمولی مربوط سلامتی مانند اسپا، ریزورت‌‌های درمانی، چشمه‌های آب گرم و معدنی و کمپ‌های مسافرتی نیست. گردشگران تندرستی معمولا در کنار به‌دست‌‌ آوردن تجربه‌های سلامتی، به‌دنبال شیوه‌ی درست زندگی در طول سفر هستند که شامل تغذیه سالم، برنامه‌های ورزشی و تناسب اندام، تمرینات ذهنی و جسمی، انجام فعالیت‌هایی در طبیعت، ارتباط با مردم بومی و فرهنگ و… است. همین امر منجر به ایجاد فرصت‌هایی برای مشاغلی نظیر استودیوهای یوگا، سالن‌های بدنسازی و مراکز تناسب اندام، فروشگاه‌ها و بازارهای مواد غذایی سالم‌، حتی رویدادهای هنری و صنایع دستی، موزه ها و بسیاری دیگر می‌شود.

علاوه بر تجربیات مربوط به سلامتی، گردشگران تندرستی به حمل‌و‌نقل، غذا و اقامتگاه نیز نیاز دارند و به‌احتمال زیاد به‌دنبال خریدکردن یا انجام سرگرمی‌های متفاوتی نیز می‌روند. تمام این مشاغل (چه مربوط به سلامتی باشند و چه نباشند) از گردشگری تندرستی سود برده و بخشی از اقتصاد گردشگری تندرستی به شمار می‌روند.

یک نکته بسیار مهم آن است که به‌دلیل اهمیت گردشگری تندرستی، بسیاری از برندها و مشاغل گردشگری می‌توانند فرصت‌های بی‌شماری از تجربه‌های سلامتی را به انواع امکانات رفاهی و خدماتی خود بیفزایند و از این راه کسب درآمد کنند. به‌عنوان مثال می‌توان به اسپای موجود در فرودگاه‌ها اشاره کرد که گردشگران تندرستی را هنگام حمل‌و‌نقل هدف قرار می‌دهند. مثال دیگر هتل‌هایی با مرکز سلامتی متنوع برای افرادی که خواهان خواب بهتر و برنامه منظم تناسب اندام هستند. مورد دیگر می‌توان به رستوران‌های ویژه‌ای که غذاهای سالم، ارگانیک یا محلی سرو می‌کنند، اشاره کرد. علاوه بر آن گردشگری تندرستی می‌تواند به مقاصد کمک کند که آثار منفی گردشگری انبوه یا «اُورتوریسم» (over-tourism) را کاهش دهند.

سخن پایانی

در طول‌ سال‌های آینده، گردشگران بیش‌ از پیش به‌دنبال سلامتی و بهبود کیفیت زندگی خود خواهند بود و بیشتر تمایل خواهند داشت که سلامت و رفاه خود را از طریق فعالیت‌های جسمی، روانی یا معنوی به‌دست آورند. بر اساس گزارش “Global Industry Analytics”، در سال ۲۰۲۰، یعنی دقیقا در بحران کرونا، حجم بازار جهانی گردشگری تندرستی در سال ۷۳۵.۸ میلیارد دلار برآورد شده و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۷ به میزان ۱.۲ تریلیون دلار برسد. بنابراین ناگفته پیداست که بازار این شاخه‌ی مهم گردشگری در سال‌های آینده به‌سرعت رشد می‌کند.